Wat als je kind veel teveel prikkels krijgt in december?

Als je kind snel overprikkelt is, dan is de maand december een grote uitdaging.

Op elke dag gebeuren er dingen om ons heen, die we zelf niet kunnen beïnvloeden. Zo kun je niet bepalen of je collega wel of geen geluid maakt, hard of zacht praat of welke muziek er op staat in een winkel die je binnenloopt.

Kinderen ervaren dit nog meer dan volwassenen. Je vader of moeder bepaalt meestal of je wel of niet een winkel in moet of naar welk feestje je wel of niet gaat. In december gooien we daar nog een schepje bovenop. Er is zoveel te vieren deze maand.

Overprikkeling kan namelijk binnenkomen via verschillende zintuigen.

Je kind kan gevoelig zijn voor:

1. geluid (hard of zacht, muziek of stil)
2. licht (fel, of aan en uit)
3. veranderingen in de omgeving (spullen die verplaatsen)
4. warmte en kou
5. afstand en nabijheid
6. structuur en smaken van eten

Verder kan je kind overprikkeld raken omdat het alleen zit of juist met veel mensen geconfronteerd wordt. Ook verrassingen kunnen niet altijd goed vallen.

Al deze punten komen in de december feestmaand extra veel voor. Voor kinderen die hier last van hebben kan deze maand dus ook als heel stressvol ervaren worden.

Is jouw kind in deze tijd van het jaar vaker huilerig, boos, agressief of dwars?

Wellicht heeft het te maken met de hoeveelheid aan prikkels die er extra binnenkomen op een dag.

Een voorbeeld van een moeder en kind.

Vanuit de ouder bekeken:

Na een schooldag loop je met je kind nog even langs de supermarkt om iets te halen wat je bent vergeten. De sinterklaasliedjes spelen gezellig op de achtergrond en aan het einde bij de kassa staan gezellige gekleurde sinterklaasschoentjes van karton. Je koopt meteen in de winkel ernaast nog even een cadeautje, maar je wil tegen je kind nog niet zeggen voor wie het is (het is een verrassing, spannend en leuk). Die moet dus even buiten wachten of zich omdraaien bij de kassa.

Je gaat tevreden naar huis. Als je thuis bent vraag je je kind zijn schoenen uit te doen bij de mat en zijn handen te wassen. Je kind loopt naar binnen en gaat op de bank zitten. Je zegt het nog een keer en nog een keer, je kind wordt boos en brutaal en stampt met schoenen en al naar boven.

Hoe kan dat nou opeens? Het was net nog zo gezellig…..

Vanuit het kind bekeken:

Op school is het erg druk. Op de gangen staan allemaal dingen die daar normaal gesproken niet horen, zoals versiering voor sinterklaas. Ik vind het wel leuk, maar ik word er ook heel druk in mijn hoofd van. Dat komt omdat ik dan de hele tijd aan sinterklaas moet denken als ik dat zie en er zijn problemen omdat de pakjes misschien niet op tijd aankomen.

Ook zijn de kinderen in de klas veel drukker waardoor mijn hoofd geen rust krijgt.

Gelukkig zet de juf precies op het bord wat we gaan doen die dag, dat geeft mij rust. In de middag wordt er op de deur geklopt, ik schrik daar heel erg van, want ik dacht dat het een piet was, maar het is gewoon een kind uit een andere klas die wat komt vragen.

In de middag mag er sinterklaasmuziek op tijdens het knutselen, maar ik wil nu gewoon naar huis. Ik ben moe van alle indrukken. Het lukt mij eigenlijk niet goed om nog iets te knutselen en de juf blijft zeggen dat ik nu echt moet beginnen en moet opschieten omdat we weinig tijd hebben. Het geeft mij stress.

Gelukkig gaat de bel, ik kan naar mama. Eindelijk naar huis. Maar mama zegt dat we nog naar de winkel moeten. Ik wil dat niet. Ik ben moe en ik houd er niet van als dingen in mijn hoofd steeds veranderen.

In de winkel zijn felle lampen, ik haat dat in een supermarkt. De mensen lopen snel en er loopt iemand tegen mij aan waar ik van schrik. Ik vind het niet fijn als mensen zo dicht in mijn buurt komen of mij aanraken. De sinterklaas muziek kan ik ook niet meer aanhoren. Niet nog meer liedjes, ik wil dat het stil wordt in mijn hoofd.

Mama heeft het niet door, ze doet ook heel gehaast. Bij de kassa zie ik schoentjes staan van papier. Ik heb geen schoentje gemaakt maar dat wil ik wel. Ik weet niet hoe ik ervoor moet zorgen dat mijn schoentje daar ook mag staan. Mama helpt ook niet, omdat ze niet weet dat ik dat wil.

Ik ben verdrietig over het schoentje, maar wel blij dat we eindelijk naar huis gaan. Maar we gaan nog steeds niet naar huis, nu moeten we weer naar de winkel ernaast. Mama doet heel geheimzinnig over wat ze daar moet kopen. Zelfs mama is anders in december. Het maakt me nog verdrietiger. Ik houd daar niet van, ik wil dat alles weer normaal wordt. Ik maak me zorgen over de cadeautjes en wil graag duidelijkheid.

Als we eindelijk thuis komen moet ik nog meer dingen van mama. Ik kan het niet meer aanhoren, er wordt veel te veel gevraagd. Ik ga boos naar boven. Op mijn kamer kan ik eindelijk even uitrusten.

Gevoelig zijn voor prikkels kost veel energie voor een kind.

Hoe help je je gevoelige kind een beetje prettig de decembermaand door?

Hieronder wat tips:

1. Zet de feestversiering in een bepaalde hoek van de kamer, zodat de rest van de woonkamer hetzelfde blijft als altijd.
2. Probeer meerdere overgangen achter elkaar te vermijden (school, winkel, winkel, huis).
3. Houd de dagen voor en na de feestdagen rustig.
4. Maak de feestdagen zelf ook niet drukker dan nodig.
5. Bouw extra ontspanningsmomenten in gedurende de dag (zet je kind bijv. in bad of onder de douche overdag als activiteit, water geeft rust).
6. Zorg dat de verlichting rustig is. Lampjes zijn gezellig, maar knipperende lampjes kunnen ook voor onrust zorgen.
7. Vermijd plekken waar veel geluid en licht is.
8. Maak inzichtelijk voor je kind hoe de feestdag eruit gaat zien. Dit kan door middel van plaatjes of een tekening.
9. Als je kind niet van verrassingen houdt, kan je er ook voor kiezen om samen cadeautjes uit te zoeken en in te pakken.
10. Is je kind kieskeurig met eten? Je doet hem of haar dan waarschijnlijk geen plezier met een luxe kerstdiner. Houd het simpel thuis (voor je kind) of neem iets te eten mee als je op visite gaat.
11. Ga je naar iemand toe waar jullie niet zo vaak komen? Pak samen met je kind een tasje in met eigen spullen. Denk hierbij aan een knuffel, pantoffels of speelgoed. Het kan ook zijn dat het je kind rust geeft om zijn of haar eigen bord of beker mee te nemen.
12. Tijdens oud en nieuw kan je kiezen voor hulpmiddelen zoals een dempende koptelefoon, zonnebril of de gordijnen dicht doen.

Onthoud dat er geen goede of slechte manier is om de feestdagen te vieren. Vier het op een manier die bij jullie als gezin past en laat je niet beïnvloeden door de mening van anderen.

Fijne feestdagen gewenst!

Digna Verheul (39), de schrijfster van dit artikel, is moeder van 3 kinderen van 16, 12 en 11. De jongste heeft een vorm van autisme. Digna werkt ruim 20 jaar in de hulpverlening. Binnen de kinder- en jeugdpsychiatrie en gehandicaptenzorg was zij therapeut, 1e lijns hulpverlener en manager.

In haar praktijk Aandacht en Groei verzorgt Digna coaching, trainingen en cursussen voor zorgmedewerkers, kinderen en hun ouders. In haar blogs vertelt ze wat zij meemaakt in haar gezin, omgeving en praktijk.