Wanneer ben je een mantelzorger?

Wat is mantelzorg?

Mantelzorg is in wezen de zorg die je verleent aan iemand die niet in staat is om volledig voor zichzelf te zorgen vanwege ziekte, ouderdom, een beperking of andere redenen. Het kan variëren van het helpen bij dagelijkse taken, zoals boodschappen doen en schoonmaken, tot complexere zorgtaken, zoals medicijnen toedienen, wondverzorging en emotionele ondersteuning.

Om hierbij echt over mantelzorg te kunnen spreken, heeft het de volgende kenmerken:

1. Een persoonlijke relatie: Je hebt een persoonlijke relatie met de persoon die zorg nodig heeft. Dit kan een gezins- of familielid, vriend, buurman of andere kennis zijn. Het draait om het bieden van zorg aan iemand van wie je houdt of met wie je een (sterke) band hebt.
2. Ondersteuning bieden: Als mantelzorger ben je betrokken bij het ondersteunen van iemand op fysiek, emotioneel en/of praktisch gebied. Dit kan het verlenen van zorg omvatten, maar ook het bieden van gezelschap en een luisterend oor.
3. Onbetaalde zorg: Mantelzorg is doorgaans onbetaald. Het onderscheidt zich hiermee van professionele zorgverleners, zoals verpleegkundigen of artsen, die voor hun diensten worden betaald. Mantelzorgers bieden zorg uit liefde en solidariteit, niet voor financiële vergoeding.
4. Regelmatige betrokkenheid: Mantelzorg houdt vaak in dat je regelmatig en gedurende een langere periode voor iemand zorgt. Het gaat niet alleen om incidentele hulp, maar om voortdurende ondersteuning.

De termen mantelzorg en vrijwilligerszorg worden soms door elkaar gehaald, maar kennen een groot verschil. Het verlenen van vrijwilligerszorg is een keuze. Het bestaat meestal uit een paar uur per week, je kunt ervoor kiezen om hier weer mee te stoppen en meestal bestaat het niet uit verpleegkundige handelingen. Mantelzorg komt op je pad. Het overkomt je, doordat je partner ernstig ziek is geworden, je vader door ouderdom hulpbehoevend is geworden of een vriendin na een operatie een tijd niet voor zichzelf kan zorgen. Je kunt hier niet zomaar mee stoppen en soms bestaat mantelzorg ook uit verpleegkundige handelingen.

Voorbeelden van mantelzorgers

1 op de 3 Nederlanders van 16 jaar en ouder was in 2019 mantelzorger. Van hen ziet slechts een kwart zichzelf ook als een mantelzorger. Maar als voorbeeld word je in de volgende situaties als mantelzorger beschouwd:

1. Zorg voor een oudere ouder: Als je dagelijks voor een ouder familielid zorgt, zoals het helpen met persoonlijke verzorging, boodschappen doen en medische afspraken bijwonen, ben je een mantelzorger.
2. Zorg voor een kind met een beperking: Als je voor je kind zorgt die een beperking heeft, bijvoorbeeld door het ondersteunen in de mobiliteit, medicatie te beheren en medische afspraken te verzorgen en bij te wonen, ben je een mantelzorger.
3. Ondersteuning bieden aan een zieke vriend: Als je voor een zieke vriend zorgt, bijvoorbeeld als hij een ernstige of chronische ziekte heeft of net geopereerd is, ben je een mantelzorger.
4. Langdurige ondersteuning voor een partner met een chronische ziekte: Als je partner een chronische aandoening heeft en je betrokken bent bij het beheren van medicatie, het bijwonen van medische afspraken en het bieden van emotionele steun, ben je een mantelzorger.

Zorg voor mantelzorgers

Omgerekend telt Nederland zo’n 5 miljoen mantelzorgers. Voor 830.000 van hen geldt dat dit uit zowel langdurige (langer dan 3 maanden) al intensieve (meer dan 8 uur per week) hulp bestaat. 5 van de 6 mantelzorgers gaf aan te kunnen genieten van de leuke momenten die het mantelzorgen met zich meebrengt, maar 9,1% van de mantelzorgers gaf aan zich zwaar belast te voelen. Dat zijn omgerekend 460.000 mensen.

Mantelzorg kan een veeleisende taak zijn, wat buitenstaanders vaak niet door hebben. Ze begrijpen niet met welke zorgen je te maken hebt en wat het mantelzorgen voor gevolgen heeft voor de ruimte en tijd die je aan jezelf kunt besteden. Mantelzorgers hebben dan ook vaak zelf ondersteuning nodig, van mensen in hun eigen omgeving of professionals.

Het is essentieel om de rol van mantelzorger te erkennen en de nodige steun te bieden, zowel praktisch als emotioneel. In Nederland is hier de afgelopen jaren gelukkig steeds meer aandacht voor gekomen. Er zijn veel stichtingen en instanties die een vorm van ondersteuning bieden aan mantelzorgers. Dit kan zijn op het gebied van advies en begeleiding, informatie, educatie, praktische hulp, emotionele steun, respijtzorg, materiele hulp, financiële tegemoetkoming en E-health.

Daarnaast zijn er verschillende verenigingen die opkomen voor mantelzorgers, zoals MantelzorgNL. Bij hen zijn ruim 350 organisaties aangesloten die ondersteuning bieden aan mantelzorgers. Ze bieden hulp, informatie, advies of respijtzorg om als mantelzorger af en toe rust te kunnen krijgen. Op hun website kun je deze organisaties eenvoudig vinden.