Inclusief onderwijs: wat is dat eigenlijk?

De definitie van inclusief onderwijs

Kinderen met en zonder beperking en met verschillende achtergronden leren, spelen en werken met elkaar. Dat is inclusief onderwijs. Het is toegankelijk en open voor iedereen en er is ondersteuning en zorg op school aanwezig die nodig is voor een optimale ontwikkeling van elk kind. Het onderwijs wordt geboden op een toegankelijke school in de eigen omgeving, dezelfde school die ouders van een kind met een beperking bijvoorbeeld zouden uitkiezen als hun kind geen beperking zou hebben.

Kinderen met een beperking of leerstoornis kunnen door inclusief onderwijs naar een reguliere basisschool. Ze hoeven hierdoor niet per se naar een school met speciaal onderwijs en worden daardoor niet uit de reguliere schoolomgeving gehaald.

De ondersteuning die op deze reguliere scholen wordt geboden, wordt meestal wel uitgevoerd door een regionaal expertisecentrum of een school voor speciaal onderwijs in de buurt. Dat wordt ook wel ambulante begeleiding genoemd.

Het verschil tussen passend, geïntegreerd en inclusief onderwijs

Naast inclusief onderwijs bestaan ook geïntegreerd en passend onderwijs. Op enkele punten verschillen deze van inclusief onderwijs:

• Geïntegreerd onderwijs betekent dat een kind met een beperking integreert in een bestaande schoolomgeving in het reguliere onderwijs. In de praktijk geldt vooral dat het kind zich moet aanpassen aan deze schoolomgeving.
• Passend onderwijs gaat ervoor om alle leerlingen een plek te geven in het reguliere onderwijs die past bij hun kwaliteiten en mogelijkheden. Leerlingen krijgen extra hulp, als ze dit nodig hebben. Niet elke basisschool geeft passend onderwijs, waardoor kinderen niet altijd in de buurt naar een school met passend onderwijs kunnen.
• Inclusief onderwijs gaat nog een stap verder dan passend onderwijs, doordat dit wel het uitgangspunt heeft om onderwijs in de nabije omgeving van kinderen met een beperking of stoornis te bieden. Dit is nog niet overal gerealiseerd en is een proces dat tot 2035 zal duren. Nog meer past de school zich aan de leerlingen aan, in plaats van andersom. Kinderen worden op maat ondersteund, doen mee in het reguliere onderwijs waar dat kan, maar kunnen bijvoorbeeld ook een volledig eigen traject volgen.

De voordelen van inclusief onderwijs

Ruim 10.000 kinderen gaan nooit naar school. Sommigen gaan naar dagbesteding en anderen zitten thuis. Daarnaast blijkt dat, van de kinderen met een beperking die wel onderwijs krijgen, 80% naar het speciaal onderwijs gaat. Daar zitten kinderen in een klas met andere kinderen met een beperking, is speciale begeleiding en zijn de klassen kleiner. Op die manier is de school en het onderwijs aangepast aan kinderen met een beperking, wat veel voordelen kan bieden. De kinderen komen er alleen geen kinderen zonder beperking tegen en vaak is deze school verder weg. Soms moeten kinderen er met een taxibusje naartoe gebracht worden. Daardoor maken ze minder snel vriendjes in de buurt.

Inclusief onderwijs kan daarom voor veel kinderen een goede mogelijkheid zijn. Uit onderzoek naar inclusief onderwijs blijkt bovendien dat het een aantal sterke positieve effecten heeft, voor zowel de leerlingen met een beperking als de leerlingen die geen beperking hebben. Allereerst trekken kinderen met een beperking of leerstoornis zich op aan hun klasgenoten, waardoor ze veel van hen leren. Daarnaast ontwikkelen kinderen zich sociaal beter en heeft het een positieve invloed op de sociale acceptatie. Tot slot kan het voor hogere onderwijsresultaten zorgen.

Inclusief onderwijs op de politieke agenda

In 2016 werd inclusie sterker op de politieke agenda gezet. Toen trad het VN Verdrag voor de rechten van mensen met een handicap in Nederland in werking. Daarin staat onder andere dat de overheid een inclusief onderwijssysteem moet waarborgen. In artikel 24.2 staat letterlijk:

'Personen met een handicap mogen niet op grond van hun handicap worden uitgesloten van het algemene onderwijssysteem. Personen met een handicap moeten binnen het algemene onderwijssysteem de ondersteuning ontvangen die zij nodig hebben om effectieve deelname aan het onderwijs te faciliteren.'

Het moet dus toegankelijk zijn en kinderen moeten de ondersteuning krijgen die ze nodig hebben.

Het Steunpunt Onderwijs

De mogelijkheden zijn er. Toch lopen ouders die hun kind met een beperking graag bij een reguliere school willen inschrijven, vaak tegen uitdagingen aan. Het geld voor aanpassingen wordt bijvoorbeeld niet vrijgemaakt of het kind wordt toch niet op de reguliere school aangenomen. Dat zorgt voor veel frustratie.

Het Steunpunt Onderwijs kan ouders hierbij helpen. Zij hebben specifieke kennis van wet- en regelgeving, zijn deskundig op het gebied van inclusie en weten daardoor de mogelijkheden van aanpassingen binnen een reguliere school. Ook voor extra deskundigheid of financiële ondersteuning weten zij bij wie je moet zijn. Neem gerust contact met het Steunpunt op.